Soms voel je als journalist de juridische druk. Na heel veel wikken en wegen druk je eindelijk op de publiceerknop. Je weet dat het artikel bepaalde mensen in een slecht daglicht zet, maar de inhoud is zorgvuldig onderzocht. Alle feiten zijn driedubbel gecheckt en bewezen door verschillende bronnen. Alle partijen hebben voldoende gelegenheid gekregen om wederhoor te geven. Je vindt het belangrijk dat de inhoud van je artikel naar buiten komt, ook al weet je dat je er zelf door in de problemen kunt komen. Dus druk je op publiceren.

Als journalist weet je dat je soms mensen boos maakt. Je onthult zaken naar een breed publiek die sommige mensen juist liever onder de pet houden. Maar het publiek heeft recht op informatie. Dat kan in bepaalde gevallen zwaarder wegen dan het individuele recht op privacy. Je hebt namelijk niet het recht om bijvoorbeeld een kartel te vormen, een ambtenaar om te kopen, belastinggeld achterover te drukken of op een andere manier je macht te misbruiken.

In situaties die een groot publiek belang dienen, heb je niet alleen dappere klokkenluiders nodig die bereid zijn om geheime informatie met een journalist te delen. Je hebt ook een dappere journalist nodig, die bereid is zijn nek uit te steken en die informatie naar buiten te brengen.

De hoofdredacteur van de universiteitskrant in Delft, Delta, was deze week zo’n dappere journalist. In een explosief artikel kaartte zij aan hoe het grensoverschrijdende gedrag van een leidinggevende in de doofpot werd gestopt door de baas van die leidinggevende. Binnen een paar minuten nadat het artikel online stond, kreeg ze mail van de juridische afdeling van de TU Delft. Haar eigen werkgever, waarvan je hoopt dat die je steunt in de shitstorm die volgt na publicatie van zo’n artikel. Maar in een sommatie stelde de TU Delft haar persoonlijk aansprakelijk voor alle schade die haar artikel zou veroorzaken.

Uit een nieuw onderzoek van Free Press Unlimited blijkt dat maar liefst 90 procent van de Nederlandse hoofdredacties wel eens te maken heeft met juridische intimidatie naar aanleiding van een artikel. Het is voor elke journalist moeilijk om daar weerstand tegen te bieden. In het onderzoek verklaarde 30 procent van de hoofdredacties wel eens een artikel aan te passen of niet te publiceren na juridische druk.

Die druk voor censuur komt normaal van buitenaf, waarbij de uitgever zijn journalisten zo goed mogelijk probeert te beschermen. Maar als hoofdredacteur van de universiteitskrant is zij zelf ook werknemer van de TU Delft. Daarom is ook het arbeidsrecht van toepassing dat stelt dat je geen vertrouwelijke informatie van je werkgever naar buiten mag brengen. En natuurlijk waren de rapporten over de misstanden die zij in haar artikel aankaartte vertrouwelijk. Het ging immers om een doofpotaffaire. Toch kon zij als werknemer niet anders dan op last van de sommatie van haar werkgever haar zorgvuldige artikel weer offline halen. Met zulke werkgevers heb je geen vijanden meer nodig.

Deze column is op 17 april 2024 gepubliceerd in het Noordhollands Dagblad, Leidsch Dagblad, de Gooi- en Eemlander, Haarlems Dagblad en IJmuider Courant.