Het begon met docenten die tijdens de lockdowns hun uitleg op YouTube zetten zodat leerlingen de filmpjes thuis konden bekijken. De leraren die hun vak het beste uitlegden, trokken duizenden kijkers uit het hele land. Tegenwoordig staan TikTok en YouTube vol met heuse (en wannabe) onderwijsinfluencers.
Het zijn docenten die filmen voor sociale media in de klas. Ze nemen niet meer alleen educatieve filmpjes op. Ze scoren vooral met lachwekkende situaties in de klas en uitspraken van hun leerlingen. De leerlingen zijn zich er lang niet altijd van bewust dat ze worden gefilmd. Vaak is alleen het gezicht van de docent in beeld. Sommige leraren nemen in het klaslokaal zelfs reclames op voor commerciële producten.

In het klaslokaal is het gebruik van telefoons, smartwatches en tablets sinds 1 januari 2024 bij wet verboden. De wet laat alleen nog ruimte voor deze devices als ze voor educatieve doeleinden worden ingezet. Het filmen van leerlingen voor sociale media in de klas, valt daar natuurlijk niet onder. De docenten filmen alleen meestal niet met hun telefoon, maar stiekem met de camera van hun laptops, buiten het zicht van de leerlingen of het schoolbestuur.

Gek genoeg zegt de wet niets over het gebruik van laptops in de klas. Vanwege de uitgebreide educatieve mogelijkheden denken we blijkbaar dat laptops onschuldig zijn. Enthousiast geven de meeste middelbare scholen hun leerlingen tegenwoordig dan ook een laptop.

Ook onze kinderen kregen op hun eerste schooldag een eigen schoollaptop. Dat leek in eerste instantie leuk en handig, maar inmiddels ben ik totaal niet meer enthousiast. Alle verslavende apps van hun mobieltjes, zitten namelijk ook op hun laptop. Zo is mijn zoon al vaker betrapt dat hij zat te gamen tijdens de les en mijn dochter stuurt mij dagelijks appberichtjes tijdens de les.

Laatst keek ik een uurtje mee tijdens een wiskundeles in een havo 4-klas. De leerlingen moesten leren werken met spreadsheets op hun eigen computers. Met koptelefoons was het de bedoeling dat ze allemaal een uitlegfilmpje keken en dan aan de slag gingen. Vanaf het achterste bankje zag ik hoe het ene na het andere scherm zich buiten het zicht van de docent vulde met sociale media, filmpjes en games. De docent deed een goede poging om het veelkoppige monster te bestrijden, maar het was dweilen met de kraan open.

Om digitale afleiding te voorkomen hanteren we thuis de regel dat de telefoons beneden moeten blijven als ze boven huiswerk maken. Maar dat gaat niet met hun schoollaptops. Die hebben ze namelijk nodig om hun huiswerk te maken. Hoe groot is dan de verleiding om toch ook even op YouTube, TikTok of Snapchat te kijken? Als docenten de drang al niet kunnen weerstaan om social media in het klaslokaal te gebruiken, weet je zeker dat het puberbrein daar al helemaal niet tegen bestand is. Dat kunnen we hen toch niet kwalijk nemen.

Deze column is op 7 mei 2025 gepubliceerd in het Noordhollands Dagblad, Leidsch Dagblad, de Gooi- en Eemlander, Haarlems Dagblad en IJmuider Courant.