Je kunt niet zeggen dat er sprake is van een angstcultuur op de hele TU Delft, zo stelt de hoogste baas Tim van der Hagen naar aanleiding van een vernietigend rapport over sociale onveiligheid op de universiteit. Om die conclusie kracht bij te zetten was de primaire reactie van Van der Hagen dat hij de Inspectie wilde aanklagen. Hij vindt dat hun onderzoeksmethode niet deugt. Hij noemt het onterecht dat het rapport stelt dat de héle organisatie last heeft van een angstcultuur. Hij heeft zelf immers nergens last van.
Nee, natuurlijk heeft niet iedereen last van die afrekencultuur. Je hebt geen slachtoffers zonder daders. Van der Hagen kan zwaaien met zwijgcontracten op laste van ontslag, maar reken maar dat hij er juist profijt van heeft als iedereen te bang is om kritiek te geven.
Het lijkt wel of alle bazen die te maken krijgen met onthullingen van grensoverschrijdend gedrag de neiging hebben om te benoemen dat het niet zo wijdverspreid is, als het lijkt. Ik heb een déjà vu van toen ik bij Talpa werkte ten tijde van de onthullingen van ’The Voice’. Een onderzoeksrapport naar de werkcultuur concludeerde dat een hele ruime meerderheid van de medewerkers ongewenst gedrag en sociale onveiligheid op de werkvloer ervaarde. Het ging niet om incidenten van horen zeggen, maar uitsluitend om eigen ervaringen. De reactie op die schokkende cijfers van Paul Römer, de baas van zo’n beetje de helft van de medewerkers, was dat hij gelukkig helemaal niets herkende van de resultaten uit het onderzoek.
Ook de legendarische sportcommentator Evert ten Napel kon de behoefte niet onderdrukken om maandag op Radio 1 te zeggen dat hij helemaal geen onveilige cultuur bij ’Studio Sport’ had ervaren. Tom Egbers en Jack van Gelder maakten het leven van sommige redacteuren jarenlang zuur, maar Ten Napel had nergens last van gehad. Hij vindt het ook gezeur dat mensen na 15 jaar pas hun beklag doen. Hij kon het zich niet voorstellen dat die mensen dat misschien toen nog niet durfden, want hij vindt het zelf helemaal niet moeilijk om naar de baas te gaan.
Ten Napel laat met zijn uitspraken vooral goed zien wat zijn eigen positie was in de pikorde. Als je al je hele leven profiteert van privileges zonder dat door te hebben, dan is het blijkbaar heel moeilijk om je nog te kunnen verplaatsen in anderen. Maar als je een wijdverbreid probleem helemaal niet herkent, dan is de kans groot dat je zelf onderdeel bent van het probleem, als dader of als facilitator. In plaats van de problemen te ontkennen, zou je jezelf achter de oren moeten krabben. Hoe kan het dat jij hier geen last van hebt en zoveel anderen blijkbaar wel? Wat zegt dat over jou?
Deze column is op 3 april 2024 gepubliceerd in het Noordhollands Dagblad, Leidsch Dagblad, de Gooi- en Eemlander, Haarlems Dagblad en IJmuider Courant.